ในพุทธุปบาทกาลนี้ ท่านพระวักกลิเถระ มาบังเกิดในตระกูลพราหมณ์ตระกูลหนึ่ง ในพระนครสาวัตถี ชื่อว่าวักกลิมาณพ เมื่อเจริญวัยแล้วได้ศึกษาเล่าเรียนศิลปวิทยาตามลัทธิของพราหมณ์จนจบไตรเพท  ครั้นเที่ยวไปในนครสาวัตถี วักกลิมาณพ ได้เห็นพระองค์ ก็บังเกิดความเลื่อมใส ในพระรูปพระโฉมของพระองค์ ไม่อิ่ม ไม่เบื่อหน่ายในการดู จึงคิดว่า ถ้าเราได้บรรพชาอุปสมบทในพระพุทธศาสนาจักได้เห็นพระองค์อยู่เป็นนิตย์ ครั้นคิดอย่างนั้น จึงได้ออกบวชในพระพุทธศาสนา ครั้นบวชแล้ว แทนที่จะท่องบ่นสาธยายธรรม และบำเพ็ญเพียรในกรรมฐาน แต่ก็หาได้ทำเช่นนั้นไม่ มัวเมาแต่เที่ยวดู พระรูปโฉมของพระบรมศาสดาอยู่เท่านั้น   ครั้นต่อมาพระบรมศาสดาตรัสสอนว่า ดูก่อนวักกลิ เธอต้องการดูกาย ที่เปื่อยเน่านี้ เพื่อประโยชน์อะไร ดูก่อนวักกลิผู้ใดแลเห็นธรรมผู้นั้นชื่อว่าเห็นเราผู้ใดเห็นเราผู้นั้นชื่อว่าเห็นธรรม แม้พระองค์ทรงตรัสสอนอย่างนี้แล้ว ท่านพระวักกลิก็ยังไม่ละ ซึ่งอันดูพระองค์ หลีกหนีไปในที่อื่นเสีย พระบรมศาสดาจึงทรงดำริว่า ภิกษุนี้ ถ้าไม่ได้ความสลดใจเสียบ้างแล้ว ก็จะไม่ได้บรรลุมรรคผลอะไร ครั้นทรงดำริในพระทัยอย่างนี้แล้ว เมื่อจวนจะถึงวันเข้าพรรษา พระองค์จึงเสด็จไปสู่กรุงราชคฤห์มหานคร   ในวันเข้าพรรษาพระองค์จึงมีพระพุทธฎีกา ประณามขับไล่พระวักกลิเสียจากสำนักของพระองค์ว่า “อเปหิ วกฺกลิ” ดูก่อนวักกลิภิกษุเธอจงหลีกไปให้พ้นจากสำนักของเราเถิด    ท่านพระวักกลิเกิดความน้อยใจว่า พระบรมศาสดา จะไม่ทักทายปราศรัยกะเราอีกแล้ว เราก็ไม่อาจจะอยู่ในที่เฉพาะพระพักตร์ของพระองค์ ตลอดไตรมาส มีความเสียใจ ที่จะไม่ได้เห็นพระองค์ จึงหลีกออกจากพุทธสำนัก แล้วคิดว่า เรามีชีวิตอยู่ จะมีประโยชน์อะไร เราจะกระโดดภูเขาตายเสีย ครั้นคิดอย่างนั้นแล้ว จึงขึ้นไปสู่ยอดเขาคิชฌกูฏ    พระบรมศาสดา ทรงทราบซึ่งความลำบากของท่าน จึงแสดงพระองค์ให้ปรากฏ ในที่เฉพาะหน้า เพื่อจะให้พระวักกลิเถระ เกิดปีติโสมนัสแรงขึ้น เหมือนหลั่งกระแสน้ำ ลงในสระที่แห้ง จึงตรัสพระคาถาในพระธรรมบทว่า ภิกษุผู้มากด้วยความปราโมทย์เลื่อมใสในพระพุทธศาสนาจะพึงบรรลุบทอันสงบที่ระงับสังขารเป็นความสุข   ท่านเกิดปีติและปราโมทย์อย่างแรงกล้า มาเฝ้าพระบรมศาสดาโดยทางอากาศ นึกถึงพระโอวาทที่พระบรมศาสดาตรัสสอน ข่มปีติ บนอากาศเสียได้แล้ว ได้บรรลุพระอรหันต์พร้อมด้วยปฏิสัมภิทาลงมาถวายบังคมพระบรมศาสดาที่เฉพาะพระพักตร์   ต่อมาภายหลัง พระบรมศาสดาประทับทั่งท่ามกลางหมู่พระอริยะ ทรงสถาปนาท่านพระวักกลิไว้ในตำแหน่งผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย ผู้น้อมใจไปด้วยศรัทธา (สทฺธาธิมุตตานํ)