พระมหาอุทายี เป็นพระเถระผู้ใหญ่องค์หนึ่ง (ในกลุ่มอสีติมหาสาวก) เป็นบุตรพราหมณ์ในเมืองกบิลพัสดุ์ เกิดความเลื่อมใส ในพระพุทธเจ้า เมื่อคราวที่พระองค์เสด็จไปโปรดพระญาติจึงออกบวชและได้สำเร็จอรหัตตผล
ท่านเป็นพระธรรมกถึกองค์หนึ่ง มีเรื่องเกี่ยวกับการที่ท่านแสดงธรรมบ้างสนทนาธรรมบ้างปรากฏในพระไตรปิฎกหลายแห่ง คราวหนึ่งพระอานนท์เห็นท่าน นั่งแสดงธรรมอยู่ มีคฤหัสถ์ล้อมฟังอยู่เป็นชุมนุมใหญ่ จึงได้กราบทูลเล่าถวายพระพุทธเจ้า เป็นข้อปรารภให้ พระองค์ทรงแสดงธรรมเทศกธรรม หรือ องค์คุณของธรรมกถึก ๕ ประการ คือ
๑. แสดงธรรมไปโดยลำดับไม่ตัดลัดให้ขาดความ
๒. อ้างเหตุผลให้ผู้ฟังเข้าใจ
๓. มีจิตเมตตาปรารถนาให้เป็นประโยชน์แก่ผู้ฟัง
๔. ไม่แสดงธรรมเพราะเห็นแก่ลาภ
๕. ไม่แสดงธรรม กระทบตนและผู้อื่น
|
