พระวักกลิ ในพุทธุปบาทกาลนี้ ท่านพระวักกลิเถระ มาบังเกิดในตระกูลพราหมณ์ตระกูลหนึ่ง ในพระนครสาวัตถี ชื่อว่าวักกลิมาณพ เมื่อเจริญวัยแล้วได้ศึกษาเล่าเรียนศิลปวิทยาตามลัทธิของพราหมณ์จนจบไตรเพท ครั้นเที่ยวไปในนครสาวัตถี วักกลิมาณพ ได้เห็นพระองค์ ก็บังเกิดความเลื่อมใส ในพระรูปพระโฉมของพระองค์ ไม่อิ่ม ไม่เบื่อ หน่ายในการดู จึงคิดว่า ถ้าเราได้บรรพชาอุปสมบทในพระพุทธศาสนาจักได้เห็นพระองค์อยู่เป็นนิตย์
ครั้นคิดอย่างนั้น จึงได้ออกบวชในพระพุทธศาสนา ครั้นบวชแล้ว แทนที่จะท่องบ่นสาธยายธรรมและบำเพ็ญเพียรในกรรมฐาน แต่ก็หาได้ทำเช่นนั้นไม่ มัวเมาแต่เที่ยวดูพระรูปโฉมของพระบรมศาสดาอยู่เท่านั้น
ครั้นต่อมาพระบรมศาสดาตรัสสอนว่า ดูก่อนวักกลิ เธอต้องการดูกาย ที่เปื่อยเน่านี้ เพื่อประโยชน์อะไร ดูก่อนวักกลิผู้ใดแลเห็นธรรม ผู้นั้นชื่อว่าเห็นเรา ผู้ใดเห็นเรา ผู้นั้นชื่อว่าเห็นธรรม แม้พระองค์ทรงตรัสสอนอย่างนี้แล้ว ท่านพระวักกลิก็ยังไม่ละซึ่งอันดูพระองค์ หลีกหนีไปในที่อื่นเสีย พระบรมศาสดาจึงทรงดำริ ว่า ภิกษุนี้ ถ้าไม่ได้ความสลดใจเสียบ้างแล้ว ก็จะไม่ได้บรรลุมรรคผลอะไร ครั้นทรงดำริในพระทัยอย่างนี้แล้ว เมื่อจวนจะถึงวันเข้าพรรษา พระองค์จึงเสด็จไปสู่กรุงราชคฤห์มหานคร ในวันเข้าพรรษาพระองค์จึงมีพระพุทธฎีกาประณามขับไล่พระวักกลิเสียจากสำนักของพระองค์ว่า “อเปหิ วกฺกลิ” ดูก่อนวักกลิภิกษุ เธอจงหลีกไปให้พ้นจากสำนักของเราเถิด
ท่านพระวักกลิเกิดความน้อยใจว่า พระบรมศาสดาจะไม่ทักทายปราศรัยกะเราอีกแล้ว เราก็ไม่อาจจะอยู่ในที่เฉพาะพระพักตร์ของพระองค์ตลอดไตรมาส มีความเสียใจที่จะไม่ได้เห็นพระองค์ จึงหลีกออกจากพุทธสำนัก แล้วคิดว่าเรามีชีวิตอยู่ จะมีประโยชน์อะไร เราจะกระโดดภูเขาตายเสีย ครั้นคิดอย่างนั้นแล้วจึงขึ้นไปสู่ยอดเขาคิชฌกูฏ พระบรมศาสดา ทรงทราบซึ่งความลำบากของท่าน จึงแสดงพระองค์ให้ปรากฏในที่เฉพาะหน้า เพื่อจะให้พระวักกลิเถระ เกิดปิติโสมนัสแรงขึ้น เหมือนหลั่งกระแสน้ำลงในสระที่แห้ง จึงตรัสพระคาถาในพระธรรมบทว่า ภิกษุผู้มากด้วยความปราโมทย์ เลื่อมใสในพระพุทธศาสนา จะพึงบรรลุบทอันสงบ ที่ระงับสังขารเป็นความสุข
ท่านเกิดปิติและปราโมทย์อย่างแรงกล้า มาเฝ้าพระบรมศาสดาโดยทางอากาศ นึกถึงพระโอวาทที่พระบรมศาสดาตรัสสอน ข่มปีติบนอากาศเสียได้แล้ว ได้บรรลุพระอรหันต์พร้อมด้วยปฏิสัมภิทา ลงมาถวายบังคมพระบรมศาสดา ที่เฉพาะพระพักตร์ ต่อมาภายหลังพระบรม ศาสดาประทับทั่งท่ามกลางหมู่พระอริยะทรงสถาปนาท่านพระวักกลิไว้ ในตำแหน่งผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย ผู้น้อมใจไปด้วยศรัทธา (สทฺธาธิมุตตานํ)
|
