พระคยากัสสปะ เกิดในสกุลพราหมณ์กัสสปโคตร เดิมชื่อว่า “กัสสปะ” ตามโคตร มีพี่ชาย 2 คนคือ อุรุเวลกัสสปะ และนทีกัสสปะ เมื่อเจริญวัยขึ้น แล้วได้เรียนจบไตรเพท ตามลัทธิของพวกพราหมณ์ จนมีความชำนาญ มีเกียรติยศชื่อเสียง มีบริวารถึง 200 คน ครั้นต่อมา พิจารณาเห็นลัทธิของตน ไม่เป็นแก่นสาร จึงพร้อมด้วยพี่ชายทั้งสองและบริวารออกบวชเป็นชฎิล บำเพ็ญพรตด้วยการบูชาไฟ ตั้งอาศรมเรียงอยู่ตามฝั่งแม่น้ำโดยลำดับกัน โดยท่านตั้งอาศรม อยู่ ณ ตำบลคยาสีสะ ถัดอาศรมของพี่ชายที่ 2 ลงไปทางใต้ จึงได้ฉายาที่อยู่เติมเข้าข้างหน้าเป็น “คยากัสสปะ”
เมื่อพี่ชายทั้ง 2 พร้อมด้วยบริวาร ลอยบริขาร ชฎิลในแม่น้ำ แล้วพากันอุปสมบทในพระพุทธศาสนา ท่านได้เห็นบริขารชฎิลลอยตามกระแสน้ำ สำคัญว่าเกิดอันตรายแก่พี่ชายทั้งสองของตน จึงพร้อมด้วย บริวารรีบพากันมา ก็ได้เห็นพี่ชายทั้งสองของตน พร้อมกับบริวารถือเพศเป็นภิกษุแล้ว ถามทราบว่าพรหมจรรย์นี้ประเสริฐแล้ว จึงลอยบริขารของตนในแม่น้ำ พร้อมด้วยบริวารบ้าง แล้วเข้าไปเฝ้าสมเด็จพระบรมศาสดาทูลขออุปสมบท พระองค์ทรงอนุญาตให้เป็นภิกษุ ด้วยวิธีเอหิภิกขุอุปสัมปทา เช่นเดียวกับพี่ชาย
เมื่อพระบรมศาสดาเสด็จประทับอยู่ ณ ตำบลคยาสีสะ ได้ตรัสเทศนาอาทิตตปริยายสูตร (แสดงสภาวธรรมว่าเป็นของร้อน) โปรด ในเวลาจบเทศนา ท่าน พร้อมด้วยพี่ชายทั้ง 2 และบริวารรวมเป็น ๑,๐๐๓ องค์ ได้บรรลุพระอรหัตผลด้วยกันทั้งหมด ในคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาไม่ระบุว่าท่านดับขันธปรินิพพาน ที่ใด แต่ท่านคงดำรงขันธ์อยู่พอสมควรแก่กาล จึงปรินิพพาน
|
